ନବରାତ୍ରି ପ୍ରଥମ ଦିନ – ମା’ ଶୈଳପୁତ୍ରୀ କଥା ଓ ପୂଜାବିଧି

ପରିଚୟ

ନବରାତ୍ରି ହେଉଛି ନ’ଦିନିଆ ଦେବୀ ଉପାସନାର ପର୍ବ, ଯାହାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦିନ ମା’ଦୁର୍ଗାଙ୍କ ଗୋଟିଏ ଭିନ୍ନ ରୂପଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ । ପ୍ରଥମ ଦିନ ଉପାସନା କରାଯାଏ ମା’ “ଶୈଳପୁତ୍ରୀଙ୍କୁ” । “ଶୈଳ” ଅର୍ଥ ପର୍ବତ ଓ “ପୁତ୍ରୀ” ଅର୍ଥ କନ୍ୟା, ଏହିପରି ଶୈଳପୁତ୍ରୀ ଅର୍ଥାତ୍‌ ପର୍ବତରାଜ ହିମାଲୟଙ୍କ କନ୍ୟା। ନବରାତ୍ରିରେ ପ୍ରଥମ ଦିନର ପୂଜାରେ ଶୈଳପୁତ୍ରୀଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରାଗଲେ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜୀବନର ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ବୋଲି ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଉଲ୍ଲେଖ ମିଳେ ।

ମା’ଶୈଳପୁତ୍ରୀଙ୍କ କଥା

ମା’ଶୈଳପୁତ୍ରୀଙ୍କ ପୂର୍ବଜନ୍ମର କଥା “ସତୀ” ରୂପରେ ପରିଚିତ । ମା’ସତୀ ଦକ୍ଷ ପ୍ରଜାପତିଙ୍କ କନ୍ୟା ଥିଲେ ଓ ସେଇଥିରେ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କ ସହ ପାଣିଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଦକ୍ଷଙ୍କ ଯଜ୍ଞରେ ଶିବଙ୍କୁ ଅପମାନ କରାଯିବାରୁ ସତୀ ଦୁଃଖିତ ହୋଇ ଅଗ୍ନିକୁଣ୍ଡରେ ନିଜ ଶରୀରକୁ ବଳିଦାନ କରିଥିଲେ । ପରେ ସେଇ ସତୀ ପର୍ବତରାଜ ହିମାଲୟଙ୍କ ଗର୍ଭରେ ପୁନର୍ଜନ୍ମ ନେଲେ ଓ ” ମା’ଶୈଳପୁତ୍ରୀ” ନାମରେ ପରିଚିତ ହେଲେ ।

ମା’ଶୈଳପୁତ୍ରୀଙ୍କୁ ପାର୍ବତୀ, ହେମବତୀ, ଓ ଭବାନୀ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ସେଇ ତ୍ରିଶୂଳଧାରିଣୀ, ମାଥାରେ ଚନ୍ଦ୍ରକଳା ସହିତ, ବୃଷଭରେ ଅସୀନା ରୂପରେ ପୂଜିତ । ସେ ହେଉଛନ୍ତି ଶକ୍ତି, ଭକ୍ତି ଓ ନିଷ୍ଠାର ପ୍ରତୀକ ।

ମା’ଶୈଳପୁତ୍ରୀଙ୍କ ରୂପ ଓ ପ୍ରତୀକତା

* ବାହନ:- ବୃଷଭ

* ହାତରେ ଅସ୍ତ୍ର:- ବାମହସ୍ତରେ ପଦ୍ମ ଓ ଦକ୍ଷିଣହସ୍ତରେ ତ୍ରିଶୂଳ

* ଶରୀରରେ ପ୍ରଭା:- ଶାନ୍ତ, ଶୁଭ ଓ ପବିତ୍ର

* ପ୍ରତୀକତା:- ଆସ୍ଥା, ସମର୍ପଣ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଯାତ୍ରାର ଆରମ୍ଭ

ମା’ଙ୍କ ପୂଜା କରିଲେ ଭକ୍ତଙ୍କ ଜୀବନରେ ଦୃଢ଼ତା, ସ୍ଥିରତା ଓ ଶାନ୍ତିର ସ୍ଥାପନ ହୁଏ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ ଅଛି ।

ପ୍ରଥମ ଦିନର ପୂଜା ବିଧି

ନବରାତ୍ରିର ପ୍ରଥମ ଦିନରେ ଘଟସ୍ଥାପନା କିମ୍ବା କଳଶ ସ୍ଥାପନା କରିବାର ପ୍ରଚଳନ ଅଛି । ଏହାରେ ପବିତ୍ରତା ଓ ଶକ୍ତିର ଆବାହନ ହୁଏ ।

ପୂଜା ପଦ୍ଧତି

1. ସକାଳେ ସ୍ନାନ – ଭକ୍ତମାନେ ପବିତ୍ର ହୋଇ ଶୁଚିତା ସହିତ ପୂଜା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁନ୍ତି ।

2. ଘଟସ୍ଥାପନା – ଏକ ପିତଳ ବା ମାଟିର କଳଶରେ ଜଳ, ଅକ୍ଷତ, ମୁଦ୍ରା, ଦୁର୍ବା, ଓ ନବଧାନ୍ୟ ରଖାଯାଏ । ଉପରେ ନାଡ଼ିଆ, ଆମ୍ବ ପତ୍ର ଓ ସୁବିଧାନୁସାରେ ଦେବୀଙ୍କ ପ୍ରତିମା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଏ ।

3. ମା’ଙ୍କ ଆବାହନ – “ଓଁ ଦେବୀ ଶୈଳପୁତ୍ର୍ୟୈ ନମଃ” ମନ୍ତ୍ରୋଚ୍ଚାରଣ କରି ମା’ଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରାଯାଏ।

4. ଧୂପ-ଦୀପ ଆରତି – ଘୀଅ ଦୀପ, ଧୂପ, ଫୁଲ, ଫଳ, ନୈବେଦ୍ୟ ଦେଇ ପୂଜା କରାଯାଏ ।

5. ମା’ଙ୍କ ସ୍ତୋତ୍ର ପାଠ – “ଦୁର୍ଗା ସପ୍ତଶତୀ” କିମ୍ବା “ଶୈଳପୁତ୍ରୀ ସ୍ତୋତ୍ର” ପାଠ କରାଗଲେ ଶୁଭ ଫଳ ମିଳେ ।

6. ଭକ୍ତମାନଙ୍କ ସଙ୍କଳ୍ପ – ନବରାତ୍ରିରେ ନିଜର ମନୋକାମନା ପୂରଣ ପାଇଁ ଉପବାସ, ଜପ, ପାଠ କରାଯାଏ ।

ମା’ ଶୈଳପୁତ୍ରୀଙ୍କ ପୂଜାର ଫଳ

ଶାସ୍ତ୍ର କହେ, ଯିଏ ଭକ୍ତି ସହିତ ପ୍ରଥମ ଦିନ ମା’ ଶୈଳପୁତ୍ରୀଙ୍କ ପୂଜା କରନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର –

* ମନୋବଳ ଦୃଢ଼ ହୁଏ,

* ପରିବାରରେ ସମୃଦ୍ଧି ଓ ଶାନ୍ତି ଆସେ,

* ଶାରୀରିକ ଓ ମାନସିକ ସମସ୍ୟାରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳେ,

* ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ପଥରେ ଅଗ୍ରଗତି ହୁଏ ।

ସମାପ୍ତି

ନବରାତ୍ରିର ପ୍ରଥମ ଦିନ ମା’ ଶୈଳପୁତ୍ରୀଙ୍କ ପୂଜା କେବଳ ପାରମ୍ପରିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ନୁହେଁ, ବରଂ ଏହା ଭକ୍ତମାନଙ୍କ ଜୀବନରେ ନୂତନ ଶକ୍ତି, ଆସ୍ଥା ଓ ସଫଳତାର ସ୍ଥାପନ କରେ । ଏହିଦିନର ପୂଜା ଦ୍ୱାରା ମା’ଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ, ଭକ୍ତଜୀବନ ପବିତ୍ର ଓ ମଙ୍ଗଳମୟ ହୋଇଥାଏ ।