ମେକ ଇନ ଇଣ୍ଡିଆରେ S-500 - ଚୀନ-ପାକିସ୍ତାନକୁ ମାତ୍ ଦେବାକୁ ଭାରତର ନୂଆ ଅସ୍ତ୍ର

ଭାରତ ଓ ରୁଷିଆ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସହଯୋଗରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ ଭାବେ, ଭାରତ ରୁଷିଆର ଅତ୍ୟାଧୁନିକ S-500 ପ୍ରୋମେଟେ ଆକାଶ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସିଷ୍ଟମ କିଣିବାକୁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିଛି। ଏହା ଭାରତର S-400 ଟ୍ରାଇଅମ୍ଫ ସିଷ୍ଟମର ସଫଳତା ଉପରେ ଆଧାରିତ। ଇଣ୍ଡିଆନ ଡିଫେନ୍ସ ରିସର୍ଚ୍ଚ ଉଇଙ୍ଗ (idrw.org) ଅନୁଯାୟୀ, ରୁଷିଆ ଏକ ସରକାରୀ ଚୁକ୍ତି (G2G) ମାଧ୍ୟମରେ S-500 ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ, ଯେଉଁଥିରେ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ଟ୍ରାନ୍ସଫର (ToT) ଏବଂ ଭାରତରେ ସହ-ଉତ୍ପାଦନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବ ଭାରତକୁ S-500 ଅନ୍ୟ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଗ୍ରାହକଙ୍କୁ ରପ୍ତାନି କରିବାରେ ସକ୍ଷମ କରିବ, ଯାହା ରୁଷିଆର ପ୍ରତିରକ୍ଷା କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକୁ ଲାଗିଥିବା ଅର୍ଥନୈତିକ ନିଷେଧାଜ୍ଞାକୁ ଏଡ଼ାଇବାରେ ସହାୟକ ହେବ। ଏହା ସହିତ, ଭାରତ ୨୦୨୧ ମସିହାରୁ ଅତିରିକ୍ତ ଦୁଇଟି S-400 ସ୍କ୍ୱାଡ୍ରନ କିଣିବାକୁ ଚାହୁଁଛି, ଯାହା ଏହାର ଆକାଶ ପ୍ରତିରକ୍ଷା କ୍ଷମତାକୁ ଆହୁରି ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବ।

S-500 ପ୍ରୋମେଟେ: ଏକ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସିଷ୍ଟମ

ରୁଷିଆର ଆଲମାଜ-ଆଣ୍ଟେ ଦ୍ୱାରା ବିକଶିତ S-500 ପ୍ରୋମେଟେ ହେଉଛି ଏକ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଆକାଶ ଓ ମିସାଇଲ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସିଷ୍ଟମ, ଯାହା ବାଲିଷ୍ଟିକ ମିସାଇଲ, ହାଇପରସୋନିକ ଅସ୍ତ୍ର, ଷ୍ଟେଲ୍ଥ ବିମାନ ଏବଂ ନିମ୍ନ ପୃଥିବୀ କକ୍ଷରେ ଥିବା ଉପଗ୍ରହକୁ ମୁକାବିଲା କରିବା ପାଇଁ ଡିଜାଇନ କରାଯାଇଛି। ଏହାର ରେଞ୍ଜ ୬୦୦ କିଲୋମିଟର (ଆକାଶ ପ୍ରତିରକ୍ଷା) ଏବଂ ୫୦୦ କିଲୋମିଟର (ବାଲିଷ୍ଟିକ ମିସାଇଲ ପ୍ରତିରକ୍ଷା) ରହିଛି, ଯାହା S-400 ଠାରୁ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ। ୯୧ଏନ୬ଇ ବ୍ୟାଟଲ ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ ରାଡାର ଏବଂ ୭୭ଟି୬ ଇଣ୍ଟରସେପ୍ଟର ଭଳି ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ରାଡାର ସିଷ୍ଟମ ଏହାକୁ ୨୦୦ କିଲୋମିଟର ଉଚ୍ଚତାରେ ଟାର୍ଗେଟ ନିଷ୍କ୍ରିୟ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ କରେ। ଭାରତର S-400 ସିଷ୍ଟମ, ଯାହା ୨୦୨୧ ମସିହାରୁ ପଶ୍ଚିମ ଓ ଉତ୍ତର ସୀମାରେ ମୁତୟନ କରାଯାଇଛି, ପାକିସ୍ତାନର ବାୟୁସେନା ଏବଂ ଚୀନର J-20 ଷ୍ଟେଲ୍ଥ ଯୁଦ୍ଧବିମାନ ଭଳି ବିପଦକୁ ମୁକାବିଲା କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଛି। ୨୦୨୫ ମସିହା ମେ’ରେ ଅପରେସନ ସିନ୍ଦୁର ସମୟରେ S-400, ଯାହାକୁ “ସୁଦର୍ଶନ ଚକ୍ର” ନାମ ଦିଆଯାଇଛି, ପାକିସ୍ତାନ ବାୟୁସେନାର JF-17 ବ୍ଲକ III ଏବଂ J-10CE ଯୁଦ୍ଧବିମାନକୁ ନିଷ୍କ୍ରିୟ କରିବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା।

ରୁଷିଆର ସହ-ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରସ୍ତାବ

ରୁଷିଆ-ୟୁକ୍ରେନ ସଂଘର୍ଷ ପରେ ପଶ୍ଚିମୀ ଦେଶମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଲାଗୁ ହୋଇଥିବା ଅର୍ଥନୈତିକ ନିଷେଧାଜ୍ଞା ରୁଷିଆର ପ୍ରତିରକ୍ଷା କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକୁ ବିଶ୍ୱ ବଜାରରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ଭାରତ ସହିତ ସହ-ଉତ୍ପାଦନ ଏବଂ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ଟ୍ରାନ୍ସଫର ମାଧ୍ୟମରେ ରୁଷିଆ ଏହି ନିଷେଧାଜ୍ଞାକୁ ଏଡ଼ାଇବାକୁ ଚାହୁଁଛି। ଏହି ମଡେଲ ଭାରତକୁ S-500 ର ରାଡାର, ଇଣ୍ଟରସେପ୍ଟର ଏବଂ କମାଣ୍ଡ ସିଷ୍ଟମ ଭଳି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପାଦାନ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ କରିବ, ଯାହା ଭାରତର “ମେକ ଇନ ଇଣ୍ଡିଆ” ଉଦ୍ୟମ ସହିତ ସମାନ୍ତରାଳ। ଏହା ସହିତ, ଭାରତକୁ S-500 ର ରପ୍ତାନି ହବ ଭାବେ ଗଢ଼ି ତୋଳିବା ପାଇଁ ରୁଷିଆ ଚାହୁଁଛି, ଯାହା ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ, ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟ ଏବଂ ଆଫ୍ରିକାର ଦେଶମାନଙ୍କୁ ଏହି ସିଷ୍ଟମ ଯୋଗାଇବ। ଭାରତର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ରପ୍ତାନି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସଫଳତା, ଯେପରିକି ଆର୍ମେନିଆକୁ ଗାଇଡେଡ ପିନାକା ରକେଟ ସିଷ୍ଟମ ବିକ୍ରୟ ଏବଂ ସାଉଦି ଆରବ, ଭିଏତନାମ ଓ ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ ଭଳି ଦେଶମାନଙ୍କର ଆଗ୍ରହ, ଏହାକୁ ଏକ ଆଦର୍ଶ ଅଂଶୀଦାର ଭାବେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିଛି।

ଭାରତର ଆଗ୍ରହ ଓ ଆଞ୍ଚଳିକ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଆବଶ୍ୟକତା

ଇଣ୍ଡୋ-ପ୍ୟାସିଫିକ ଅଞ୍ଚଳରେ ଉଭୟ ଚୀନର ହାଇପରସୋନିକ ମିସାଇଲ (DF-21D ଓ DF-26) ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନର ବାଲିଷ୍ଟିକ ଓ କ୍ରୁଜ ମିସାଇଲ (ବାବୁର) ଭଳି ବିକାଶଶୀଳ ବିପଦକୁ ମୁକାବିଲା କରିବା ପାଇଁ ଭାରତ S-500 ରେ ଆଗ୍ରହୀ। S-500 ର ହାଇପରସୋନିକ ଟାର୍ଗେଟ ଓ ନିମ୍ନ କକ୍ଷ ଉପଗ୍ରହ ନିଷ୍କ୍ରିୟ କରିବାର କ୍ଷମତା ଭାରତର ବିଦ୍ୟମାନ S-400 ଓ ସ୍ୱଦେଶୀ ଆକାଶ ସିଷ୍ଟମ ସହିତ ମିଶି ଏକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ନେଟୱାର୍କ ଗଢ଼ିବ। ୨୦୨୧ ମସିହା ଡିସେମ୍ବରରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା S-400 ର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଡେଲିଭେରୀ ଜାତୀୟ ରାଜଧାନୀ ଅଞ୍ଚଳ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ଓ ଚୀନ ସୀମାକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଉଛି। ତେବେ, ୟୁକ୍ରେନ ସଂଘର୍ଷ ଓ ନିଷେଧାଜ୍ଞା ଜନିତ ସପ୍ଲାଇ ଚେନ ସମସ୍ୟା ହେତୁ ଡେଲିଭେରୀରେ ବିଳମ୍ବ ହେଉଛି। S-500 ଓ ଅତିରିକ୍ତ S-400 ସ୍କ୍ୱାଡ୍ରନ ଏହି ଅଭାବକୁ ପୂରଣ କରି ଭାରତର ଆଞ୍ଚଳିକ ପ୍ରତିରକ୍ଷାକୁ ଆହୁରି ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବ।

ଉପସଂହାର

S-500 ପ୍ରୋମେଟେ ସହ ଭାରତ-ରୁଷିଆ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସହଯୋଗ ଏକ ନୂଆ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଯାଉଛି। ଏହି ସହ-ଉତ୍ପାଦନ ଓ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ଟ୍ରାନ୍ସଫର ମଡେଲ ଭାରତର “ମେକ ଇନ ଇଣ୍ଡିଆ” ଉଦ୍ୟମକୁ ଶକ୍ତି ଦେବା ସହିତ ରୁଷିଆକୁ ବିଶ୍ୱ ବଜାରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ରହିବାରେ ସହାୟକ ହେବ। ଏହା ଭାରତର ଆକାଶ ପ୍ରତିରକ୍ଷା କ୍ଷମତାକୁ ଆହୁରି ସୁଦୃଢ଼ କରିବ ଏବଂ ଇଣ୍ଡୋ-ପ୍ୟାସିଫିକ ଅଞ୍ଚଳରେ ଶାନ୍ତି ଓ ସ୍ଥିରତା ରକ୍ଷା କରିବ।