ଯୁଦ୍ଧ ର ଶେଷ ପାଇଁ ଉପାୟ ଓ ଇତିହାସିକ ଉଦାହରଣ
“ସମସ୍ତ ଘଟଣାର ଆରମ୍ଭ ଅଛି ମାନେ ଶେଷ ବି ଅଛି” – ଏହି କଥା ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସଠିକ୍। ଯୁଦ୍ଧ-ଆରମ୍ଭ ହେଲେ ଶେଷ ହେବା ନିଶ୍ଚିତ, କିନ୍ତୁ ଏହି ଶେଷ ଆସିବ କିପରି, କେବେ, କିପରି ଚାଳିଥିବା ପ୍ରତିବାଦ ଓ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରେ କେଉଁ ରୂପ ନେବ — ଏହା ଅନେକ ପ୍ରକାର ଉପାୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ। ଇତିହାସ ଗୁହାଘୁଷା ଦେଖାଏ ଯେ ଯୁଦ୍ଧର ଶେଷ ପାଇଁ ମୌଳିକ ଭାବେ ପାଞ୍ଚ ପ୍ରକାର ଉପାୟ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି: ବିଚ୍ଛିନ୍ନତା, ଡିଫ୍ୟାକ୍ଟୋ ଜୟ, ଡିଫ୍ୟାକ୍ଟୋ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ, ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ ଓ ଶାନ୍ତି ଚୁକ୍ତିନାମା। ଏହି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉପାୟର ଅର୍ଥ, ପ୍ରକ୍ରିୟା ଓ ଉଦାହରଣ ଏଠାରେ ଗଭୀରଭାବେ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରାଯାଇଛି।
୧. ବିଚ୍ଛିନ୍ନତା (Cessation Without Formal Treaty)
ଯୁଦ୍ଧରେ ଏକ ପକ୍ଷ ବିନା କୌଣସି ଶାନ୍ତି ଚୁକ୍ତିନାମା କିମ୍ବା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ସମ୍ମତି ବିନା ଯଦି ଯୁଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବନ୍ଦ କରିଦିଏ, ତେବେ ଏହି ଅବସ୍ଥାକୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନତା କୁହାଯାଏ। ଏହି ପ୍ରକାରର ଯୁଦ୍ଧର ଶେଷରେ ଏକ ପକ୍ଷ ଚାଲିଯାଏ କିମ୍ବା ଉଭୟ ପକ୍ଷ ଏକ ଅନୁନ୍ୟତା ଅବସ୍ଥାରେ ଅବସ୍ଥାନ କରି ଯୁଦ୍ଧଜାରି ରଖିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରନ୍ତି ନାହିଁ।
ଉଦାହରଣ:
- ୧୯୬୨ ଚାଇନା-ଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ – ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ଶେଷରେ କୌଣସି ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଶାନ୍ତି ଚୁକ୍ତି ନ ହୋଇଥିବା ବେଳେ, ଚାଇନା ଏକପାଖିଆ ଭାବରେ ଯୁଦ୍ଧ ବନ୍ଦ କରିଥିଲା।
୨. ଡିଫ୍ୟାକ୍ଟୋ ଜୟ (De Facto Victory)
ଏହି ମାନେ ଯେତେବେଳେ ଏକ ପକ୍ଷ ସେନା ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷଙ୍କ ଅଞ୍ଚଳ ଦଖଲ କରି ଦେଇଥାଏ, ଏବଂ ପ୍ରତିବାଦୀ ବାସିନ୍ଦାମାନଙ୍କୁ ନିଜ ଶାସନ ଅଧୀନକୁ ଆଣିଦେଏ। ଏଠି ମଧ୍ୟ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କିମ୍ବା ଶାନ୍ତି ଚୁକ୍ତି ହୋଇନଥାଏ, କିନ୍ତୁ ଯୁଦ୍ଧ ବସ୍ତବରେ ଶେଷ ହୋଇଯାଏ।
ଉଦାହରଣ:
- ଭିଏତନାମ-ଯୁଦ୍ଧ –୧୯୭୫ ରେ ଉତ୍ତର ଭିଏତନାମ ଦକ୍ଷିଣ ଭିଏତନାମକୁ ଦଖଲ କରି ଏକତ୍ର ଭିଏତନାମ ଗଠନ କଲା, କୌଣସି ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ ବିନା।
୩. ଡିଫ୍ୟାକ୍ଟୋ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ (Informal Surrender)
ଏହି ସ୍ଥିତିରେ ପରାଜିତ ପକ୍ଷ ଜଣେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରେ କିନ୍ତୁ ତାହା ଉପରେ ଆଧାରିତ କୌଣସି ଉପକରଣ ମଧ୍ୟରେ ‘ଆତ୍ମସମର୍ପଣ’ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏନି।
ଉଦାହରଣ:
- ଭିଚି ଫ୍ରାନ୍ସ (୧୯୪୦) – ଫ୍ରାନ୍ସ ଜର୍ମାନୀ ସହ ଏକ ଅଫିସିଆଲ୍ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ ନ କରି ବିଚି ସରକାର ମାଧ୍ୟମରେ ଏକ ଦ୍ୱିତୀୟ ଶାସନ ଦେଇଦେଲା, ଯାହାକୁ ଡିଫ୍ୟାକ୍ଟୋ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ ବୋଲି ଧରାଯାଏ।
୪. ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ (Formal Surrender)
ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ପରାଜିତ ଦେଶ ସଂଖ୍ୟାବଦ୍ଧ ଚୁକ୍ତି ଉପରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରି ବିଜେତାଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ନିଜକୁ ସମର୍ପଣ କରେ।
ଉଦାହରଣ:
- ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ – ଜର୍ମାନୀ (୮ ମେ ୧୯୪୫) ଓ ଜାପାନ (୨ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୪୫) ମିତ୍ର ଶକ୍ତି ସହ ନିଃସର୍ତ୍ତ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିଥିଲେ।
୫. ଶାନ୍ତି ଚୁକ୍ତିନାମା (Peace Treaty)
ଏହା ଏକ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଓ କୂଟନୈତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ଯୁଦ୍ଧ ଶେଷ ହୁଏ ଓ ଆଗାମୀ ଦିନରେ ଦୁଇ ଦେଶ କିପରି ଆଚରଣ କରିବ ତାହା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୁଏ।
ଉଦାହରଣ:
- ଟ୍ରିଟି ଅଫ୍ ୟାର୍ସାୟ (୧୯୧୯) – ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ଶେଷ ପରେ ଜର୍ମାନୀ ଓ ମିତ୍ର ଶକ୍ତିମାନେ ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମା ସ୍ବାକ୍ଷର କଲେ।
ଉପସଂହାର:
ଯୁଦ୍ଧ ଏକ ଦୁଃଖଦ ବାସ୍ତବିକତା, ଯାହା ଅନେକ ଜୀବନ ହାନି କରେ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ଶେଷ ନିଶ୍ଚିତ। ଶେଷ କିପରି ଆଣିବା, ତାହା ନିଜେ ଅନେକ ଚିନ୍ତନ ଓ ରାଜନୈତିକ ଚତୁରତା ଦ୍ୱାରା ନିର୍ଭର କରେ। ଏହି ପାଞ୍ଚ ଉପାୟ ଏକ ଆଧାର ଦିଏ କିପରି ଜଗତ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧର ଅନ୍ତ ଘଟିଛି ଓ ଘଟିପାରେ।
ଆହୁରି ପଢନ୍ତୁ – ପାକିସ୍ତାନ ରେ ଆତଙ୍କ, ନେତା ଓ ସେନା ଅଧିକାରୀଙ୍କ ପରିବାର ଦେଶ ଛାଡି ପଳାୟନ
