ଏକାବେଳକୁ ଦୁଇ ଭାଇଙ୍କୁ ବିବାହ କଲେ ଯୁବତୀ!

ହିମାଚଳର ହାତୀ ଜନଜାତିର ଅଦ୍ଭୁତ ବିବାହ ପରମ୍ପରା: ଦୁଇ ଭାଇ ବିବାହ କଲେ ଜଣେ ମହିଳାଙ୍କୁ!”

ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶର ସିରମୌର ଜିଲ୍ଲାର କୁହ୍ନଟ ଗାଁରେ ହାତୀ ଜନଜାତିର ପ୍ରାଚୀନ ‘ଯୋଡିଦାରା’ ବିବାହ ପରମ୍ପରା ଅନୁସାରେ ଏକ ଚମତ୍କାର ଘଟଣା ଘଟିଛି। ଜୁଲାଇ ୧୨ ତାରିଖରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ତିନି ଦିନିଆ ବିବାହ ଉତ୍ସବରେ ଦୁଇ ସହୋଦର ଭାଇ ଜଣେ ମହିଳାଙ୍କୁ ଏକାଠି ବହୁପତି ବିବାହ (Polyandry) କରିଛନ୍ତି, ଯାହା ସ୍ଥାନୀୟ ଭାଷାରେ ‘ଯୋଡିଦାରା’ ନାମରେ ପରିଚିତ।

ପାରମ୍ପରିକ ଉତ୍ସବର ରଙ୍ଗ:

ଶହ ଶହ ଗ୍ରାମବାସୀ ଏହି ଅପୂର୍ବ ବିବାହ ଉତ୍ସବରେ ଯୋଗଦେଇଥିଲେ। ସମଗ୍ର ଗାଁ ପାରମ୍ପରିକ ପୋଷାକ, ଲୋକନୃତ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତରେ ସଜ୍ଜିତ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ଉତ୍ସବରେ ଅନ୍ୟତମ ଆକର୍ଷଣ ଥିଲା ସାମୂହିକ ଭୋଜି ଏବଂ ଜନଜାତୀୟ ଉତ୍ସାହ। ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କ ମତରେ, ଏହି ପରମ୍ପରା ହାତୀ ସମାଜର ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିଚୟକୁ ଜୀବିତ ରଖୁଛି।

କ’ଣ କହେ ଇତିହାସ?

ଯୋଡିଦାରା ହେଉଛି ହିମାଚଳର ହାତୀ ଜନଜାତିର ଏକ ଐତିହାସିକ ବିବାହପ୍ରଥା, ଯେଉଁଥିରେ ଜଣେ ମହିଳା ଏକାଧିକ ଭାଇଙ୍କୁ (ସାଧାରଣତଃ ୨-୪ ଜଣ) ବିବାହ କରନ୍ତି। ଏହାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ:

ପାରିବାରିକ ଜମି ବିଭାଜନ ରୋକିବା
ପରିବାରର ଆର୍ଥିକ ସୁରକ୍ଷା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା
ଶ୍ରମ ବଣ୍ଟନାର ସୁବିଧା

ଆଧୁନିକ ସ୍ଥିତି:
ଯଦିଓ ଏହି ପ୍ରଥା ବର୍ତ୍ତମାନ ବିରଳ ହୋଇଯାଇଛି, ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ ସରକାର ଏହାକୁ ରାଜସ୍ୱ ଆଇନ (HP Land Revenue Act, 1954) ଅଧୀନରେ ଆଇନଗତ ମାନ୍ୟତା ଦେଇଛନ୍ତି। ଜନଜାତି ନେତା ଶ୍ୟାମ ସିଂ ହାତୀ କହନ୍ତି, “ଏହା ଆମ ପୁରୁଖାଙ୍କ ପରମ୍ପରା। ଯୋଡିଦାରା ବିବାହରେ ପିଲାମାନେ ବଡ଼ ହାତୀ ଉପାଧିରେ ମାଆଙ୍କ ନାମ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ଏବଂ ପରିବାରର ସମସ୍ତ ପୁରୁଷ ସମାନ ଦାୟିତ୍ୱ ବାଣ୍ଟନ୍ତି।”

ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ମତରେ, ଶିକ୍ଷା ଓ ଆଧୁନିକୀକରଣଦ୍ୱାରା ଏହି ପ୍ରଥା ଧୀରେ ଧୀରେ ଲୋପ ପାଇବାର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି, ତଥାପି ଖୁଣ୍ଟି ଗାଁ ଭଳି କିଛି ସ୍ଥାନରେ ଏହା ଏକ ଜୀବନ୍ତ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରମ୍ପରା ଭାବେ ବଞ୍ଚି ରହିଛି।

ଅତିରିକ୍ତ ଟିପ୍ପଣୀ (Key Notes):

📜 ଆଇନଗତ ସ୍ଥିତି: ଭାରତୀୟ ଦଣ୍ଡବିଧାନର ଧାରା ୪୯୪ (ଏକାଧିକବିବାହ) ହାତୀ ଜନଜାତିଙ୍କ ବିଶେଷ ଅଧିକାର ଅଧୀନରେ ଲାଗୁ ହୁଏ ନାହିଁ
📍 ଭୌଗୋଳିକ ବିସ୍ତାର: ମୁଖ୍ୟତଃ ସିରମୌର ଜିଲ୍ଲାର ୧୪୦ଟି ଗାଁରେ ହାତୀ ଜନଜାତି ବାସ କରନ୍ତି
📉 ପ୍ରଥାର ହ୍ରାସ: ୧୯୬୦ ମସିହାରେ ୪୦% ହାତୀ ପରିବାର ଯୋଡିଦାରା ପ୍ରଥା ଅନୁସରଣ କରୁଥିଲେ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହା ୫%ରୁ କମ୍