କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣିମା :ମହତ୍ତ୍ୱ ଓ ପାଳନ

କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଓଡ଼ିଶାର ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଓ ପାରମ୍ପରିକ ପର୍ବ, ଯାହାକୁ ଆଶ୍ୱିନ ମାସର ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ତିଥିରେ ପାଳନ କରାଯାଏ। ଏହି ପର୍ବକୁ ବିଶେଷ କରି କୁଆରୀ କନ୍ୟାମାନେ ଆନନ୍ଦ, ଭକ୍ତି ଓ ଉତ୍ସାହର ସହିତ ପାଳନ କରନ୍ତି। “କୁମାର” ବୋଲି କହିଲେ କାର୍ତ୍ତିକେୟଙ୍କୁ ବୁଝାଯାଏ, ଯିଏକି ଭଗବାନ୍ ଶିବ ଓ ଦେବୀ ପାର୍ବତୀଙ୍କ ପୁତ୍ର। ସେଇଥିପାଇଁ ଏହି ଦିନକୁ “କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣିମା” ବୋଲି କୁହାଯାଏ।

କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣିମାର ଧାର୍ମିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମି

କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣିମାରେ କନ୍ୟାମାନେ ଭଗବାନ୍ କାର୍ତ୍ତିକେୟଙ୍କୁ ପୂଜା କରନ୍ତି। ଏହାର ପଛରେ ଧାରଣା ଅଟେ ଯେ, ଏହି ଦିନରେ ସୁନ୍ଦର, ଯୋଗ୍ୟ ଓ ସତ୍ପାତ୍ର ସ୍ୱାମୀ ପାଇବା ପାଇଁ ଭକ୍ତିଭାବରେ ଉପାସନା କରିଲେ ମନୋକାମନା ପୂରଣ ହୁଏ।

ଭଗବାନ୍ କାର୍ତ୍ତିକେୟଙ୍କୁ “କୁମାର” ବୋଲି କୁହାଯାଏ କାରଣ ସେ ସଦା ବିବାହିତ ହୋଇନଥିଲେ। ସେଇଥିପାଇଁ କୁମାରୀ କନ୍ୟାମାନେ ଏହି ପର୍ବରେ ତାଙ୍କୁ ଆଦର, ସମ୍ମାନ ଓ ଭକ୍ତି ସହିତ ପୂଜନ୍ତି।

କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣିମାର ପାଳନ ପ୍ରଥା

ଓଡ଼ିଶାରେ କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣିମାର ବହୁତ ଆନନ୍ଦମୟ ପରିବେଶରେ ପାଳନ କରାଯାଏ।

1. ସକାଳରେ ପୂଜା – ପ୍ରଭାତ ସମୟରେ କୁଆରୀ କନ୍ୟାମାନେ ସ୍ନାନ କରି, ପବିତ୍ର ବସ୍ତ୍ର ପିନ୍ଧି, ଭଗବାନ୍ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଅର୍ଘ୍ୟ ଦେଇଥାନ୍ତି।

2. ଉପବାସ – ଏହି ଦିନେ ବହୁତ କନ୍ୟାମାନେ ଉପବାସ କରିଥାନ୍ତି ଏବଂ ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ ପୂଜା ପରେ ମାତ୍ର ଫଳ ଓ ପିଠା ଖାନ୍ତି।

3. ଚନ୍ଦ୍ରଦର୍ଶନ – ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଦେଖି, ଗୀତ, ଖେଳ, ନୃତ୍ୟ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ କରାଯାଏ।

4. ଜାନ୍ହିଲା ଓସା – ଏହି ଦିନେ “ଜାନ୍ହିଲା ଓସା” ମଧ୍ୟ ପାଳନ କରାଯାଏ। କନ୍ୟାମାନେ ଜାନ୍ହିଲାକୁ (ଚନ୍ଦ୍ର) ପୂଜି, ପିଠା, ଖିର୍, ମିଠା, ଫଳ ଆଦି ନେଇ ବିଶେଷ ଉପଚାର କରନ୍ତି।

କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣିମାରେ ଖେଳ

କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣିମାର ଏକ ବିଶେଷତା ହେଉଛି “ବାଲିଜାଣ” ବା “ପାଳିଗୋଟି” ଖେଳ। କନ୍ୟାମାନେ ଦଳେ-ଦଳେ ବାଲିଜାଣ ଖେଳିଥାନ୍ତି, ଗୀତ ଗାଇଥାନ୍ତି ଏବଂ ଖେଳକୁ ଉତ୍ସବମୟ କରନ୍ତି। ଏହା ସହିତ “ପୁଚି” ଖେଳ, “ସାତରେ-ଗାଜରେ” ଓ “ଖୋଲା-ଦାଣ୍ଡା” ମଧ୍ୟ ଖେଳାଯାଏ।

ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ମହତ୍ତ୍ୱ

* ମାନସିକ ଆନନ୍ଦ – କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣିମା କନ୍ୟାମାନଙ୍କୁ ଆତ୍ମିକ ସାନ୍ତ୍ୱନା ଓ ମାନସିକ ସନ୍ତୋଷ ଦିଏ।

* ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ – ଏହି ପର୍ବରେ ସମସ୍ତ କନ୍ୟାମାନେ ଏକତ୍ର ହୋଇ ଖେଳ, ଗୀତ ଆଦିରେ ସହଭାଗୀ ହୋଇ ସାମାଜିକ ଏକତାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରନ୍ତି।

* ପରମ୍ପରାର ସୁରକ୍ଷା – ଏହି ପର୍ବ ମାଧ୍ୟମରେ ଓଡ଼ିଆ ସାଂସ୍କୃତି, ଆଚାର-ବିଚାର ଓ ପରମ୍ପରାକୁ ପିଢିରୁ ପିଢିକୁ ପହଞ୍ଚାଇବାର କାମ ହୁଏ।

ଆଧୁନିକ ପରିପ୍ରେକ୍ଷିତରେ କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣିମା

ଆଜିର ଯୁଗରେ ମଧ୍ୟ କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣିମାର ଆକର୍ଷଣ କମି ଯାଇନାହିଁ। ଗ୍ରାମ, ସହର, ସ୍କୁଲ୍ ଓ କଲେଜରେ ଏହି ପର୍ବକୁ ଆନନ୍ଦର ସହିତ ପାଳନ କରାଯାଏ। ସାମାଜିକ ସଂସ୍ଥା ଓ ସଂସ୍କୃତିକ ମଞ୍ଚରେ କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣିମାର ବିଶେଷ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆୟୋଜନ କରାଯାଏ।

ଉପସଙ୍ଗହାର

କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣିମା କେବଳ ଏକ ପର୍ବ ନୁହେଁ, ଏହା ଓଡ଼ିଆ ସାଂସ୍କୃତି, ପରମ୍ପରା ଓ ଧାର୍ମିକ ଆସ୍ଥାର ପ୍ରତୀକ। ଏହା ଯୁବତୀମାନଙ୍କୁ ନୂଆ ଆଶା, ସୁନ୍ଦର ଜୀବନ ଓ ସମୃଦ୍ଧିର ପଥରେ ପ୍ରେରଣା ଦିଏ। କୁମାର ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ମାନବୀୟ ଏକତା, ଆନନ୍ଦ ଓ ଭକ୍ତିର ସନ୍ଦେଶ ବାହନ କରୁଥିବା ପର୍ବ।