ବ୍ରେନ୍‌ ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ ରୁ ରକ୍ଷା ପାଆନ୍ତୁ! ଜାଣନ୍ତୁ ଲକ୍ଷଣ ଓ ପ୍ରତିରୋଧର ଉପାୟ

ବ୍ରେନ୍‌ ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ ଏକ ଗୁରୁତର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମସ୍ୟା, ଯାହା ମସ୍ତିଷ୍କର ସ୍ନାୟୁକୋଷକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇ ଅକାମୀ କରିପାରେ ବା ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ହୋଇପାରେ। ଏହାର କାରଣ, ଲକ୍ଷଣ ଓ ପ୍ରତିରୋଧ ଉପାୟ ଜାଣିବା ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ। ସଠିକ୍‌ ସମୟରେ ଚିକିତ୍ସା ଓ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଶୈଳୀ ଅପଣାଇ ଏହି ଆଘାତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇପାରିବେ।

ବ୍ରେନ୍‌ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ କ’ଣ ଓ କାହିଁକି ହୁଏ?

ବ୍ରେନ୍‌ ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ ତୁରନ୍ତ ଘଟୁଥିବା ଏକ ମସ୍ତିଷ୍କ ଆଘାତ, ଯେଉଁଥିରେ ମସ୍ତିଷ୍କର ସ୍ନାୟୁକୋଷଗୁଡ଼ିକ ରକ୍ତ ଓ ଅକ୍ସିଜେନ୍‌ର ଅଭାବରେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୁଅନ୍ତି। ଏହା ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ କାରଣରୁ ହୋଇଥାଏ:

ରକ୍ତ ଜମାଟ (ଇସ୍‌କେମିକ୍‌ ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌):
- ମସ୍ତିଷ୍କକୁ ରକ୍ତ ଯୋଗାଉଥିବା ଧମନୀରେ ରକ୍ତ ଜମାଟ ବାନ୍ଧିଲେ ରକ୍ତ ସଂଚାଳନ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଏ।
- ଫଳସ୍ୱରୂପ, ସ୍ନାୟୁକୋଷଗୁଡ଼ିକ ଅକ୍ସିଜେନ୍‌, ଗ୍ଲୁକୋଜ୍‌ ଓ ପୁଷ୍ଟି ପାଇପାରନ୍ତି ନାହିଁ, ଯାହା ସେମାନଙ୍କୁ ଅକାମୀ କରେ।
ରକ୍ତନଳୀ ଫାଟିବା (ହେମୋରେଜିକ୍‌ ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌):
- ମସ୍ତିଷ୍କର ରକ୍ତନଳୀ ହଠାତ୍‌ ଫାଟିଗଲେ ରକ୍ତ ସ୍ନାୟୁକୋଷକୁ ପହଞ୍ଚେ ନାହିଁ, ବା ରକ୍ତସ୍ରାବ ମସ୍ତିଷ୍କରେ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରେ।
- ଏହା ମସ୍ତିଷ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବାଧାପ୍ରଦାନ କରେ ଓ ସ୍ନାୟୁକୋଷଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟାଇଥାଏ।

ବ୍ରେନ୍‌ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ ର ଲକ୍ଷଣ: FAST ନିୟମ

ବ୍ରେନ୍‌ ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ର ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ଶୀଘ୍ର ଚିହ୍ନିବା ଜୀବନ ରକ୍ଷା କରିପାରେ। ଏହାର ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ FAST ଭାବେ ମନେ ରଖନ୍ତୁ:

F (Face – ମୁଖମଣ୍ଡଳ):
- ମୁଖର ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ୱ ବଙ୍କା ହୋଇଯାଏ।
- ହସିଲେ ଓଠ ବାଙ୍କିଯାଏ ବା ପାଟିରୁ ଲାଳ ଗଡ଼ିପଡ଼େ।
A (Arm/Leg – ହାତ/ଗୋଡ଼):
- ହାତ ବା ଗୋଡ଼ ଦୁର୍ବଳ ବା ଅଚଳ ହୋଇପଡ଼େ।
- ହାତ ଉଠାଇବା ବା �কିଛି ଧରିବା ଅସମ୍ଭବ ହୁଏ।
S (Speech – କଥାବାର୍ତ୍ତା):
- କଥା ଅସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ବା ପୂରା ବାକ୍ୟ ଉଚ୍ଚାରଣ କରିବା କଷ୍ଟକର ହୁଏ।
- ରୋଗୀ କଥାବାର୍ତ୍ତା ବୁଝିପାରେ ନାହିଁ।
T (Time – ସମୟ):
- ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଦେଲେ ତୁରନ୍ତ ରୋଗୀକୁ ହସ୍ପିଟାଲ ନିଅନ୍ତୁ।
- ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରକାଶ ପାଇବାର ୪ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ଚିକିତ୍ସା ଆରମ୍ଭ ହେଲେ ଜୀବନ ରକ୍ଷା ଓ କ୍ଷତି ହ୍ରାସ ହୋଇପାରେ।

ବ୍ରେନ୍‌ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ ର ଜୋଖିମ କାରଣ

ନିମ୍ନଲିଖିତ ଅବସ୍ଥା ବା ଅଭ୍ୟାସ ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ର ଆଶଙ୍କା ବଢ଼ାଇଥାଏ:

ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପ: ଅନିୟନ୍ତ୍ରିତ ରକ୍ତଚାପ ରକ୍ତନଳୀକୁ ଦୁର୍ବଳ କରେ।
ଡାଇବେଟିସ୍‌: ରକ୍ତରେ ଅଧିକ ସୁଗାର ରକ୍ତନଳୀକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇଥାଏ।
ହୃଦ୍‌ରୋଗ: ହୃଦ୍‌ସ୍ପନ୍ଦନରେ ଅନିୟମିତତା ରକ୍ତ ଜମାଟ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ।
ମେଦବହୁଳତା: ଅଧିକ ଓଜନ ରକ୍ତଚାପ ଓ କୋଲେଷ୍ଟରଲ ବଢ଼ାଇଥାଏ।
ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟ: ଧୂମପାନ, ମଦ୍ୟପାନ ବା �অନ୍ୟ ନିଶା ରକ୍ତନଳୀକୁ ক୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇଥାଏ।
ଆଳସ୍ୟ ଜୀବନଶୈଳୀ: ଶାରୀରିକ ନିଷ୍କ୍ରିୟତା ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ ଆଶଙ୍କା ବଢ଼ାଇଥାଏ।
ଉଚ୍ଚ କୋଲେଷ୍ଟରଲ: ରକ୍ତରେ ଅଧିକ কୋଲେଷ୍ଟରଲ ଧମନୀରେ ଜମାଟ ସୃଷ୍ଟି କରେ।

ବ୍ରେନ୍‌ ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ ପ୍ରତିରୋଧର ଉପାୟ

ବ୍ରେନ୍‌ ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ଜୀବନଶୈଳୀରେ କେତେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ। ନିମ୍ନଲିଖିତ ଉପାୟଗୁଡ଼ିକ ଅପଣାଇ ଆପଣ ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ ଆଶଙ୍କା ହ୍ରାସ କରିପାରିବେ:

ନିୟମିତ ବ୍ୟାୟାମ:
- ପ୍ରତିଦିନ ୩୦ ମିନିଟ୍‌ ଚାଲିବା, ଦୌଡ଼ିବା, ସାଇକେଲ ଚଳାଇବା ବା ଯୋଗାସନ କରନ୍ତୁ।
- ଶାରୀରିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ରକ୍ତଚାପ ଓ କୋଲେଷ୍ଟରଲ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ।
ସୁଷମ ଖାଦ୍ୟ:
- ଅଧିକ ତେଲ, ଛଣାଛଣି ଓ ପ୍ରକ୍ରିୟାଜାତ ଖାଦ୍ୟ ଏଡ଼ାନ୍ତୁ।
- ପନିପରିବା, ଫଳମୂଳ, ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶସ୍ୟ ଓ ଓମେଗା-୩ ଫ୍ୟାଟି ଏସିଡ୍‌ଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ (ଯେମିତି ମାଛ) ଖାଆନ୍ତୁ।
ଓଜନ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ:
- ସୁସ୍ଥ ଶରୀର ଭାର ବଜାୟ ରଖନ୍ତୁ। ଅଧିକ ଓଜନ ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ ଆଶଙ୍କା ବଢ଼ାଇଥାଏ।
ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟ ତ୍ୟାଗ:
- ଧୂମପାନ ଓ ମଦ୍ୟପାନ ଛାଡ଼ନ୍ତୁ। ଏହା ରକ୍ତନଳୀକୁ ସୁସ୍ଥ ରଖେ।
ରକ୍ତଚାପ ଓ କୋଲେଷ୍ଟରଲ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ:
- ନିୟମିତ ରକ୍ତଚାପ ଯାଞ୍ଚ କରନ୍ତୁ ଓ ଔଷଧ ନିୟମିତ ଖାଆନ୍ତୁ।
- ରକ୍ତରେ କୋଲେଷ୍ଟରଲ ମାତ୍ରା ଯାଞ୍ଚ କରି ଆବଶ୍ୟକ ପଦକ୍ଷେପ ନିଅନ୍ତୁ।
ଡାଇବେଟିସ୍‌ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ:
- ରକ୍ତରେ ସୁଗାର ମାତ୍ରା ନିୟମିତ ଯାଞ୍ଚ କରନ୍ତୁ ଓ ଡାକ୍ତରଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ମାନନ୍ତୁ।

ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଦେଲେ କ’ଣ କରିବେ?

ତୁରନ୍ତ ହସ୍ପିଟାଲ ଯାଆନ୍ତୁ: FAST ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାମାତ୍ରେ ରୋଗୀକୁ ୪ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ହସ୍ପିଟାଲ ନିଅନ୍ତୁ।
ଆମ୍ବୁଲାନ୍ସ ଡାକନ୍ତୁ: ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ସଜ୍ଜିତ ହସ୍ପିଟାଲକୁ ଯାଆନ୍ତୁ।
ଘରୋଇ ଚିକିତ୍ସା ଏଡ଼ାନ୍ତୁ: ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଦେଲେ ଘରେ ଔଷଧ ଦେବା ବା ଅପେକ୍ଷା କରିବା ବିପଜ୍ଜନକ ହୋଇପାରେ।
ଡାକ୍ତରୀ ପରାମର୍ଶ: ନିୟମିତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଯାଞ୍ଚ ଓ ଡାକ୍ତରଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ନିଅନ୍ତୁ।

ଉପସଂହାର

ବ୍ରେନ୍‌ ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ ଏକ ଜୀବନଘାତୀ ଅବସ୍ଥା, କିନ୍ତୁ FAST ନିୟମ ମନେ ରଖି ଶୀଘ୍ର ଚିକିତ୍ସା ଓ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଶୈଳୀ ଅପଣାଇ ଏହାରୁ ରକ୍ଷା ପାଇପାରିବେ। ନିୟମିତ ବ୍ୟାୟାମ, ସୁଷମ ଖାଦ୍ୟ, ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟ ତ୍ୟାଗ ଓ ରକ୍ତଚାପ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ ଆଶଙ୍କା ହ୍ରାସ କରିଥାଏ। ଯଦି ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌ ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଦେଉଛି ବା ଆପଣଙ୍କର ଜୋଖିମ ଅବସ୍ଥା ରହିଛି, ତେବେ ଡାକ୍ତରଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ନିଶ୍ଚିତ ନିଅନ୍ତୁ।

ଆହୁରି ପଢନ୍ତୁ – ସ୍ବାମୀ-ସ୍ତ୍ରୀ ସମ୍ପର୍କ: ଏହି ୫ଟି ଅବାସ୍ତବ ଆଶା ଏଡ଼ାନ୍ତୁ!